Перевод: с латинского на все языки

со всех языков на латинский

caput alicujus L

  • 1 caput

    1) голова, а) в буквальном смысле: capitis amputatio, отсечение головы (1. 28 pr. D. 48, 19);

    b) в перен. смысле назначение наследника есть caput totius testamenti (§ 34 J. 2, 20);

    capita officii, знатнейшие из судебных чиновников = primates officiorum (1. 2 C. 12, 19. cf. 1. 3 C. 1, 48); также столичный город (1. 7 pr. D. 1, 16).

    2) отдельное лицо, против. нескольким лицам: in capita hereditatem dividere, делить наследство по числу лиц, поголов-но, прот. div. in stirpes, поколенно (§ 6. 16 J. 3, 1. § 4 J. 3, 2); тк. означ. отдельного раба (1. 34 § I D. 21, 1. I. 72 D. 21, 2. 1. 34 pr. D. 31), или отдельное животное (I. 1 § 3. 1. 3 D. 6, 1, 1. 68 § 2. 1. 70 § 1 D. 7, 1). 3) вообще лицo, человека, а) свободного, liberum caput (1. 1 pr. D. 26, 1. 1. 2 § 2 D. 14, 2. 1. 11 § 2 D. 37, 11);

    caput eximitur de civitate (1. 2 D. 48, 1);

    obligatio ambulat cum capite (см. ambulare s. 2);

    in caput alicujus torqueri, interrogari, quaestionem haberi (1. 1 § 11 -14. l. 2. 3. 10 § 2 D. 48, 18), testimonium dicere (1. 14 § 5 D. 38, 2);

    tributum capitis, подушный сбор (1. 3. 8 § 7 D. 50, 15);

    exactores pecuniae pro capitibus (1. 18 § 8 D. 50, 4): b) о рабах и животных как вещах, servile caput (1. 3 § 1 D. 4, 5): pro capite servi dare aliquid, выдать, израсходовать что-нибудь на воспитание, на отпущение раба на волю (1. 50 § 3 D. 15, 1. 1. 28 § 1 D. 24, 1. 1. 16 pr. D. 33, 8); к рабам и животным относится правило: noxa (s. actio noxalis) caput sequitur (1. 2 pr. D. 2, 9. 1. 1 § 12 D. 9, 1. 1. 20 D. 9, 4. 1. 21 § 1 D. 13. 6. 1. 1 § 18 D. 16, 3. 1. 1 § 2 D. 47, 1. l. 18. 42 § 2 D. 47, 2).

    4) жизнь, свобода и право гражданства лица, judicium capitis прот. jud. pecuniae (1. 7 pr. D. 48, 11);

    capitis аccusatio "cujus poena mors aut exilium esset (1. 10 D. 37, 14);

    capitis accusari, postulari, reum fieri, быть обвиненным в преступлении, которое влечет за собою смертную казнь (1. 4 § 1 D. 2, 11. 1. 33 § 1 D. 40, 5. 1. 53 D. 46, 1); особ. жизнь человека: in caput animadvertere, capitis animadversio, право жизвн и смерти (1. 2 § 16. 18 D. 1, 2);

    poena capitis, смертная казнь;

    oapite puniri, plecti, luere (1. 16 § 4. 1. 28 § 1. l 38 § 11. 12 C. 48, 19);

    capitis famaeve periculum (1. 36 pr. D. 40, 5);

    capitis crimine damnatus (1. 1 C. 9, 49).

    5) правоспособность человека: servus nullum caput habet (§ 4 J, 1, 16);

    capite minui, deminui, перемена, умаление правоспособности, capitis minutio, deminutio (tit. J. cit. D. 4, 5. 1. 1 D cit. Gai. I. 158. 163. 170. II. 145... 147. III. 21. 27. 51. 83. 101. 114. 153. IV. 38. 80); источники отличают deminutio maxima s. magna, при потере свободы, media s. minor, при потере права гражданства, и minima, при выходе гражданина из той семьи, к которой принадлежал он (§ 1-3 J. cit. 1. 11 D. cit. 1. 5 § 2. 1. 6 eod. 1. 5 § D. 50, 13); также римская эманципация считалась переменою правоспособности (capitis deminutio). (§ 3 J, 1, 16). (Gai. I. 132 et seq.).

    6) источник: caput aquae illud est, ubi primum nascitur, emergit (1. 1 § 8 D. 43, 20);

    aquam ducere ex s. a capite (I. l § 39 eod. 1. 9 D. 8, 31. 16 D. 8, 6), a capite, с начала (1. 10 § 2 D. 2, 13. 1. 19 § 1 D. 3, 5). - 1) все недвижимое имущество, подлежащее сбору поземельной подати (1. 2 C. 10, 25. 1. 1 C. 12, 24. 1. 2 C. 12. 38).

    8) подушный сбор (1. 10 C. 11, 47). 9) = capitus (1. 6. 8 C. 12, 38). 10) = capitulum, глава, отделение, статья закона (1. 2 pr. 1. 27 § 4. 5 D. 9, 2), эдикта (1. 2 § 1 D. 4, 6. 1. 3 D. 37, 8); императ. рескрипта (1. 1 D. 48, 22), императ. мандата (1. 27 § 2 D. 48, 19); статья, место завещания (1. 13 D. 5, 2. 1. 40 § 2 D. 29, 1. 1. 34 § 6 D. 31); пункт, часть рассуждения (1. 39 § 1 D. 4, 4).

    Латинско-русский словарь к источникам римского права > caput

  • 2 caput

    c. operire C — накрыться, надеть головной убор
    capita conferre L — склониться друг к другу головами, т. е. перешёптываться
    per c. pedesque Ctlсломя голову
    nec c. nec pedes habere погов. C, L — не иметь ни начала, ни конца (о деле, о котором не знаешь, как за него взяться и как его повести)
    supra (super) c. esse Sl, L, T — быть за плечами, на носу (т. е. угрожать)
    c. extollere Cподнять голову (т. е. воспрянуть)
    2)
    а) верхняя (главная, исходная) часть или головка ( papaveris L); край, конец ( tignorum Cs); вершина, верхушка ( capita montis V); исток, источник (amnis V; Rheni Mela), но тж. устье (c. и capita Rheni Cs, H, Lcn)
    c. columnae PMкапитель
    б) начало или конец
    3) разум, рассудок
    4) человек, лицо (c. liberum C, ridiculum Ter, vilissimum L)
    exactio capitum C — подушный налог, подушная подать
    hoc c. Plego
    o lepidum c.! ирон. Pl, Ter — хорош, нечего сказать!
    5) голова, жизнь
    suum c. pro aliquā re vovere C — сложить голову (отдать свою жизнь) за что-л.
    de capite alicujus sententiam ferre Sen — решать вопрос о жизни и смерти кого-л.
    accusare aliquem capitis C, Nep — обвинять кого-л. в уголовном преступлении
    6) гражданские права, правоспособность (servus nullum c. habet CJ)
    7) голова, единица, штука
    capitum Helvetiorum milia CCLXIII Cs 263 000 — человек гельветов
    8) глава, начальник, руководитель, вожак, предводитель (capita conjurationis L; capita rerum, c. nominis Latini L)
    c. scelerum Plархимошенник
    9) суть, главное, основа, сущность
    10) (тж. c. rerum T) главное место, центральный пункт, столица, главный город (Thebae c. totius Graeciae Nep; Praeneste c. belli L)
    11) глава, отдел, раздел, пункт (c. legis, epistulae C)
    12) основная сумма, главный фонд, капитал (de capite aliquid deducere L)
    13) грам. исходная форма слова (т. е. nom. sg. для склоняемых слов и 1 л. sg. praes. ind. для спрягаемых) Vr

    Латинско-русский словарь > caput

  • 3 detestor

    dētestor, āri, ātus sum [st1]1 [-] détourner en prenant les dieux à témoin, écarter avec des imprécations.    - a se querimoniam detestari ac deprecari, Cic. Cat. 1, 11: écarter de soi un reproche par des imprécations et des prières.    - in caput alicujus detestari minas periculaque, Liv. 39, 10, 2: par des imprécations détourner sur la tête de qqn toutes menaces et tous dangers.    - deorum iram in caput infelicis pueri detestari, Plin. Ep. 2, 20, 6: appeler la colère des dieux sur la tête de son malheureux enfant.    - tam iniquam et tam indignam sortem populi Romani detestata est, Suet. Cl. 3: elle pria les dieux d'épargner au peuple romain un sort si injuste et si indigne. [st1]2 [-] écarter avec horreur, écarter, détourner.    - omnes memoriam consulatus tui a republica detestantur, Cic. Pis. 40, 96: tous repoussent avec horreur loin de la république le souvenir de ton consulat.    - invidiam detestari, Cic. Nat. 1, 44, 123: détourner la haine.    - o di immortales, avertite ac detestamini hoc omen, Cic. Phil. 4, 4, 10: dieux immortels, détournez, éloignez ce présage! [st1]3 [-] prononcer des imprécations contre, maudire.    - te tamquam auspicium malum detestantur, Cic. Vat. 16, 39: ils te maudissent comme un présage funeste.    - omnibus precibus detestatus Ambiorigem, Caes. BG. 6, 31: ayant maudit Ambiorix avec toutes sortes d'imprécations. [st1]4 [-] détester, exécrer, avoir en horreur.    - auctorem cladis detestari, Tac. H. 2, 35: maudire l'auteur du désastre.    - civilia arma adeo detestari, Suet. Oth. 10. [st1]5 [-] sens passif être détesté, être maudit.    - Apul. Mag. p. 307, 24; August. Ep. ad Macr. 255.    - detestata omnia ejusmodi repudianda sunt, Cic. Leg. 2, 11, 28.    - bella matribus detestata, Hor. Od. 1, 1, 25.
    * * *
    dētestor, āri, ātus sum [st1]1 [-] détourner en prenant les dieux à témoin, écarter avec des imprécations.    - a se querimoniam detestari ac deprecari, Cic. Cat. 1, 11: écarter de soi un reproche par des imprécations et des prières.    - in caput alicujus detestari minas periculaque, Liv. 39, 10, 2: par des imprécations détourner sur la tête de qqn toutes menaces et tous dangers.    - deorum iram in caput infelicis pueri detestari, Plin. Ep. 2, 20, 6: appeler la colère des dieux sur la tête de son malheureux enfant.    - tam iniquam et tam indignam sortem populi Romani detestata est, Suet. Cl. 3: elle pria les dieux d'épargner au peuple romain un sort si injuste et si indigne. [st1]2 [-] écarter avec horreur, écarter, détourner.    - omnes memoriam consulatus tui a republica detestantur, Cic. Pis. 40, 96: tous repoussent avec horreur loin de la république le souvenir de ton consulat.    - invidiam detestari, Cic. Nat. 1, 44, 123: détourner la haine.    - o di immortales, avertite ac detestamini hoc omen, Cic. Phil. 4, 4, 10: dieux immortels, détournez, éloignez ce présage! [st1]3 [-] prononcer des imprécations contre, maudire.    - te tamquam auspicium malum detestantur, Cic. Vat. 16, 39: ils te maudissent comme un présage funeste.    - omnibus precibus detestatus Ambiorigem, Caes. BG. 6, 31: ayant maudit Ambiorix avec toutes sortes d'imprécations. [st1]4 [-] détester, exécrer, avoir en horreur.    - auctorem cladis detestari, Tac. H. 2, 35: maudire l'auteur du désastre.    - civilia arma adeo detestari, Suet. Oth. 10. [st1]5 [-] sens passif être détesté, être maudit.    - Apul. Mag. p. 307, 24; August. Ep. ad Macr. 255.    - detestata omnia ejusmodi repudianda sunt, Cic. Leg. 2, 11, 28.    - bella matribus detestata, Hor. Od. 1, 1, 25.
    * * *
        Detestor, detestaris, detestatus sum, detestari. Plaut. Appeler en tesmoing.
    \
        Detestari. Ouid. Detester, Avoir en abomination et horreur.
    \
        Detestari iram Dei in caput alicuius. Pli. iun. Invoquer et prier Dieu qu'il se corrouce et envoye malencontre à aucun.
    \
        Detestari a Rep. nomen alicuius. Cic. Le dechasser de parolles du maniement de la republique comme abominable, Le detester.
    \
        Detestari. Cic. Vt a me iustam patriae querimoniam detester ac deprecer. Fuir et laisser une chose, Eviter et rejecter, Repoulser et esloingner de soy.
    \
        Detestari inuidiam. Cic. Eviter et fuir reprehension.

    Dictionarium latinogallicum > detestor

  • 4 congero

    congero, ĕre, gessi, gestum - tr. - [st1]1 [-] entasser, amasser, rassembler, amonceler, accumuler, mettre en tas; sans régime: faire son nid, nicher, s'établir.    - congerere arbores, Curt.: entasser des arbres.    - congerere viaticum, Cic.: faire ses provisions de route.    - rape, congere, Mart.: emporte, entasse (des richesses).    - herbas in alvum congerere, Plaut. Ps. 3, 2, 34: absorber des herbes, se nourrir d'herbes.    - alicui in os grana congerere, Cic. Div. 1, 36, 78: remplir de grains la bouche de qqn.    - congerere uni digito tres anulos, Plin. 33, 1, 6, § 25: charger un seul doigt de trois anneaux.    - congerere aram arboribus, Virg. En. 6, 178: dresser un autel en entassant des arbres.    - scuta illi (= virgini) pro aureis donis congesta, Liv. 1: ils entassèrent sur elle leurs boucliers au lieu de lui donner leurs bijoux en or.    - congerere saxa in caput alicujus, Sen. Oedip. 871: lancer des pierres à la tête de qqn.    - congerere (nidum): faire son nid.    - locus quo congessere palumbes (s.- ent. nidum), Virg.: endroit où les ramiers ont fait leur nid.    - congerere nidamenta in nervum, Plaut.: faire son nid en prison. [st1]2 [-] au fig. rassembler, accumuler.    - ictus alicui congerere, Val. Fl. 4, 307: accabler qqn de coups.    - oscula congerere, Ov. H. 17 (18), 113: donner baisers sur baisers.    - congerere beneficia in aliquem, Liv. 42, 11, 2: combler qqn de faveurs.    - congere plagas alicui: accabler qqn de coups.    - in aliquem crimina congerere: accumuler les accusations contre qqn.    - congerere laudes alicui, Suet.: prodiguer les louanges à qqn.    - plus aequo in amicitiam congerere, Cic. Lael. 16, 58: donner trop à l'amitié.    - congerere causas alicujus rei in aliquem, Liv.: faire retomber sur qqn la responsabilité d'une chose.
    * * *
    congero, ĕre, gessi, gestum - tr. - [st1]1 [-] entasser, amasser, rassembler, amonceler, accumuler, mettre en tas; sans régime: faire son nid, nicher, s'établir.    - congerere arbores, Curt.: entasser des arbres.    - congerere viaticum, Cic.: faire ses provisions de route.    - rape, congere, Mart.: emporte, entasse (des richesses).    - herbas in alvum congerere, Plaut. Ps. 3, 2, 34: absorber des herbes, se nourrir d'herbes.    - alicui in os grana congerere, Cic. Div. 1, 36, 78: remplir de grains la bouche de qqn.    - congerere uni digito tres anulos, Plin. 33, 1, 6, § 25: charger un seul doigt de trois anneaux.    - congerere aram arboribus, Virg. En. 6, 178: dresser un autel en entassant des arbres.    - scuta illi (= virgini) pro aureis donis congesta, Liv. 1: ils entassèrent sur elle leurs boucliers au lieu de lui donner leurs bijoux en or.    - congerere saxa in caput alicujus, Sen. Oedip. 871: lancer des pierres à la tête de qqn.    - congerere (nidum): faire son nid.    - locus quo congessere palumbes (s.- ent. nidum), Virg.: endroit où les ramiers ont fait leur nid.    - congerere nidamenta in nervum, Plaut.: faire son nid en prison. [st1]2 [-] au fig. rassembler, accumuler.    - ictus alicui congerere, Val. Fl. 4, 307: accabler qqn de coups.    - oscula congerere, Ov. H. 17 (18), 113: donner baisers sur baisers.    - congerere beneficia in aliquem, Liv. 42, 11, 2: combler qqn de faveurs.    - congere plagas alicui: accabler qqn de coups.    - in aliquem crimina congerere: accumuler les accusations contre qqn.    - congerere laudes alicui, Suet.: prodiguer les louanges à qqn.    - plus aequo in amicitiam congerere, Cic. Lael. 16, 58: donner trop à l'amitié.    - congerere causas alicujus rei in aliquem, Liv.: faire retomber sur qqn la responsabilité d'une chose.
    * * *
        Congero, congeris, pen. corr. congessi, congestum, congerere. Amasser, Assembler, Porter beaucoup de choses en un lieu, Entasser, Accumuler.
    \
        Cum in cellulam ad te patris penum omne congerebam. Terent. Quand je t'apportoye toute la provision de nostre maison.
    \
        Congerere causas in aliquem. Liu. Mettre sus à aucun quelque chose, Luy en bailler le blasme.
    \
        Maledicta in aliquem congerere. Cic. Luy dire beaucoup d'injures.
    \
        Congerere aram arboribus. Virgil. Faire.
    \
        Oscula congerere. Ouid. Baiser plusieurs fois, Baiser et rebaiser.
    \
        Syluas congerere. Seneca. Faire grand amas de bois.
    \
        Ne plus aequo quid in amicitia congeratur, non verendum est. Cic. Il ne fault point craindre qu'on face trop de plaisir à son ami.

    Dictionarium latinogallicum > congero

  • 5 defigo

    dēfīgo, ĕre, fixi, fixum - tr. - [st1]1 [-] planter, ficher, enfoncer, clouer.    - crucem in foro, Cic. Verr. 5, 170: planter une croix sur le forum.    - sub aqua defixae sudes, Caes. BG. 5, 18, 3: pieux enfoncés sous l'eau.    - verutum in balteo defigitur, Caes. BG. 5, 44, 7: le javelot s'enfonce (se fixe) dans le baudrier.    - defigere sicam in consulis corpore, Cic. Cat. 1.6: plonger un poignard dans le coeur du consul.    - defigere aliquem in terram colaphis, Plaut. Pers.: clouer qqn à terre à coups de poing. [st1]2 [-] attacher, fixer.    - oculos in terra defigere, Quint. 11, 3, 158: fixer les yeux sur le sol.    - in possessiones alicujus oculos spe et mente defigere, Cic. Phil. 11: fixer les regards en espérance et en pensée sur les propriétés de qqn.    - omnes suas curas in rei publicae salute defigere, Cic. Phil. 14, 13: consacrer tous ses soins au salut de l'état.    - ut in oculis omnium sua furta atque flagitia defixurus sim, Cic. Verr. pr. 7: pour fixer dans les yeux de tous ses propres vols et ses propres infamies.    - quousque humi defixa tua mens erit? Cic. Rep. 6: ton esprit sera-t-il donc toujours attaché à la terre?    - Libyae defixit lumina regnis, Virg. En. 1: il fixa ses regards sur le royaume de Libye.    - poét. defixus lumina, Virg. En. 6, 156: ayant les yeux fixés devant lui. [st1]3 [-] rendre immobile de douleur, d'étonnement, etc.; fixer, clouer, paralyser.    - stupor omnes defixit, Liv. 3, 47, 6: la stupeur les tint tous immobiles.    - tacita maestitia ita defixit animos ut... Liv. 1, 29, 3: une douleur muette paralysa les esprits au point que...    - obtutu haeret defixus in uno, Virg. En. 1, 495: il reste immobile, absorbé dans la contemplation.    - quasi ob metum defixus, Tac. An. 1, 68: comme figé de crainte.    - silentio defixi, Liv. 8, 7, 21: figés dans le silence. [st1]4 [-] t. relig. déclarer irrévocablement.    - quae augur vitiosa defixerit, Cic.: ce que l’augure aura déclaré vicieux. [st1]5 [-] t. de magie percer l'image de qqn avec une aiguille, charmer, enchanter, envoûter.    - caput alicujus dira imprecatione defigere, Sen. Ben. 6, 35, 1: dévouer la tête de qqn par une sinistre imprécation.    - saga poenicea defixit nomina cera? Ov. Am. 3, 7, 29: une magicienne a-t-elle écrit mon nom sur de la cire rouge?    - cf. Plin. 28, 19.
    * * *
    dēfīgo, ĕre, fixi, fixum - tr. - [st1]1 [-] planter, ficher, enfoncer, clouer.    - crucem in foro, Cic. Verr. 5, 170: planter une croix sur le forum.    - sub aqua defixae sudes, Caes. BG. 5, 18, 3: pieux enfoncés sous l'eau.    - verutum in balteo defigitur, Caes. BG. 5, 44, 7: le javelot s'enfonce (se fixe) dans le baudrier.    - defigere sicam in consulis corpore, Cic. Cat. 1.6: plonger un poignard dans le coeur du consul.    - defigere aliquem in terram colaphis, Plaut. Pers.: clouer qqn à terre à coups de poing. [st1]2 [-] attacher, fixer.    - oculos in terra defigere, Quint. 11, 3, 158: fixer les yeux sur le sol.    - in possessiones alicujus oculos spe et mente defigere, Cic. Phil. 11: fixer les regards en espérance et en pensée sur les propriétés de qqn.    - omnes suas curas in rei publicae salute defigere, Cic. Phil. 14, 13: consacrer tous ses soins au salut de l'état.    - ut in oculis omnium sua furta atque flagitia defixurus sim, Cic. Verr. pr. 7: pour fixer dans les yeux de tous ses propres vols et ses propres infamies.    - quousque humi defixa tua mens erit? Cic. Rep. 6: ton esprit sera-t-il donc toujours attaché à la terre?    - Libyae defixit lumina regnis, Virg. En. 1: il fixa ses regards sur le royaume de Libye.    - poét. defixus lumina, Virg. En. 6, 156: ayant les yeux fixés devant lui. [st1]3 [-] rendre immobile de douleur, d'étonnement, etc.; fixer, clouer, paralyser.    - stupor omnes defixit, Liv. 3, 47, 6: la stupeur les tint tous immobiles.    - tacita maestitia ita defixit animos ut... Liv. 1, 29, 3: une douleur muette paralysa les esprits au point que...    - obtutu haeret defixus in uno, Virg. En. 1, 495: il reste immobile, absorbé dans la contemplation.    - quasi ob metum defixus, Tac. An. 1, 68: comme figé de crainte.    - silentio defixi, Liv. 8, 7, 21: figés dans le silence. [st1]4 [-] t. relig. déclarer irrévocablement.    - quae augur vitiosa defixerit, Cic.: ce que l’augure aura déclaré vicieux. [st1]5 [-] t. de magie percer l'image de qqn avec une aiguille, charmer, enchanter, envoûter.    - caput alicujus dira imprecatione defigere, Sen. Ben. 6, 35, 1: dévouer la tête de qqn par une sinistre imprécation.    - saga poenicea defixit nomina cera? Ov. Am. 3, 7, 29: une magicienne a-t-elle écrit mon nom sur de la cire rouge?    - cf. Plin. 28, 19.
    * * *
        Defigo, defigis, pe. prod. defixi, defixum, defigere. Colum. Ficher, Attacher à cloux, ou autre chose.
    \
        Aciem defixere in his vestigiis, in quibus, etc. Cic. Ils ont planté leur armee, etc.
    \
        Tacita moestitia ita defixit omnium animos, vt, etc. Liu. Percea, ou arresta et estonna tellement le cueur de touts, que, etc.
    \
        Crucem defigere. Cic. Dresser, ou Planter un gibet.
    \
        Defigere cultrum in corde. Liu. Ficher, Planter dedens.
    \
        Defigi diris deprecationibus nemo non metuit. Plinius. Estre mauldict.
    \
        Defigere furta alicuius in oculis populi. Cic. Les mettre en evidence, en sorte que tout le monde les congnoisse, et quasi les attacher et ficher à cloux en lieu public.
    \
        In eo mentem, orationemque defigit. Cic. Il fiche sa fantasie, etc.
    \
        Defigere oculos spe et mente in rem aliquem. Cic. Ficher ses yeulx à quelque chose par pensee, et tascher à l'avoir.
    \
        Defixerat pauor cum admiratione Gallos. Liu. Ils estoyent demourez et arrestez tout plantez de crainte et esbahissement.
    \
        Defigere in animis aliquam sententiam iudicum. Cic. Quam populi sermo in animis vestris iam ante defixerat. Que le commun bruit avoit ja fiché et planté en voz cueurs.

    Dictionarium latinogallicum > defigo

  • 6 oppugno

    [st1]1 [-] oppugno (obpugno), āre, āvi, ātum: - tr. - [abcl][b]a - attaquer, assiéger (une ville, un camp); attaquer, combattre. - [abcl]b - attaquer en justice, accuser.[/b]    - oppugnare caput alicujus, Cic.: en vouloir à la vie de qqn.    - oppugnare aliquem pecuniā, Cic.: chercher à gagner qqn à prix d'argent. [st1]2 [-] oppugno, āre [ob + pugnus]: - tr. - frapper avec le poing.    - oppugnare os alicui, Plaut.: meurtrir le visage de qqn à coups de poing.
    * * *
    [st1]1 [-] oppugno (obpugno), āre, āvi, ātum: - tr. - [abcl][b]a - attaquer, assiéger (une ville, un camp); attaquer, combattre. - [abcl]b - attaquer en justice, accuser.[/b]    - oppugnare caput alicujus, Cic.: en vouloir à la vie de qqn.    - oppugnare aliquem pecuniā, Cic.: chercher à gagner qqn à prix d'argent. [st1]2 [-] oppugno, āre [ob + pugnus]: - tr. - frapper avec le poing.    - oppugnare os alicui, Plaut.: meurtrir le visage de qqn à coups de poing.
    * * *
        Oppugno, oppugnas, oppugnare. Cic. Combatre une ville, Luy donner l'assault, Tascher à la prendre et forcer, Oppugner.
    \
        Oppugnare aliquem. Cic. Combatre contre aucun, Tascher à luy nuire, Le guerroyer.
    \
        Oppugnare aliquem pecunia. Cic. Battre aucun à force d'argent, et tascher à le vaincre.
    \
        Oppugnare aliquem capite et fortunis. Metellus ad Ciceronem. Pourchasser à luy faire perdre la vie et les biens.
    \
        Oppugnare occulte rem aliquam. Cic. Estre contraire à quelque entreprinse, sans faire semblant de rien.
    \
        Oppugnare bona alicuius. Plaut. Tascher à luy faire perdre ses biens.
    \
        Oppugnare verbis aequitatem. Cic. Parler contre l'equité.
    \
        Caput alterius oppugnare. Cic. Tascher et pourchasser à luy faire perdre la vie.
    \
        Oppugnare verbis commoda patriae. Cic. Parler contre le prouffit de son pays.

    Dictionarium latinogallicum > oppugno

  • 7 contra

    [st1]1 [-] contrā, adv.: - [abcl][b]a - vis-à-vis, en face. - [abcl]b - d'un autre côté, à son tour, en échange. - [abcl]c - en opposition, contre. - [abcl]d - au contraire, contrairement.[/b]    - contra dico = contradico.    - quamquam non sumus ignari multos studiose contra esse dicturos, Cic. Tusc. 2, 3: pourtant nous ne sommes pas sans savoir que beaucoup nous contrediront avec ardeur.    - contra atque fieri potest: contre l'usage.    - contra ac (contra atque, contra quam), Cic.: autrement que.    - contra quam fas est, Cic.: autrement qu'il n'est permis.    - non... sed contra... Cic.: non... pas... mais au contraire... [st1]2 [-] contrā, prép + acc.: - [abcl][b]a - en face de. - [abcl]b - contre, à l'encontre de, contrairement à. - [abcl]c - envers, à l'égard de.[/b]    - contra veritatem dicere: parler contre la vérité.    - contra arcem: en face de la citadelle.    - contra caput alicujus dicere, Cic.: accuser qqn de crime capital.    - contra ea: au contraire.
    * * *
    [st1]1 [-] contrā, adv.: - [abcl][b]a - vis-à-vis, en face. - [abcl]b - d'un autre côté, à son tour, en échange. - [abcl]c - en opposition, contre. - [abcl]d - au contraire, contrairement.[/b]    - contra dico = contradico.    - quamquam non sumus ignari multos studiose contra esse dicturos, Cic. Tusc. 2, 3: pourtant nous ne sommes pas sans savoir que beaucoup nous contrediront avec ardeur.    - contra atque fieri potest: contre l'usage.    - contra ac (contra atque, contra quam), Cic.: autrement que.    - contra quam fas est, Cic.: autrement qu'il n'est permis.    - non... sed contra... Cic.: non... pas... mais au contraire... [st1]2 [-] contrā, prép + acc.: - [abcl][b]a - en face de. - [abcl]b - contre, à l'encontre de, contrairement à. - [abcl]c - envers, à l'égard de.[/b]    - contra veritatem dicere: parler contre la vérité.    - contra arcem: en face de la citadelle.    - contra caput alicujus dicere, Cic.: accuser qqn de crime capital.    - contra ea: au contraire.
    * * *
        Contra, Praepositio accusatiuo casui seruiens. Contre.
    \
        Contra disciplinam meam te gessisti. Plaut. Autrement que je ne t'avoye enseigné.
    \
        Contra expectationem omnium. Caesar. Que personne ne s'en doubtoit, Contre l'attente de tous.
    \
        Contra spem. Liu. Tout autrement qu'on esperoit.
    \
        Contra officium. Cic. Contre son debvoir.
    \
        Obniti contra aliquid. Virgil. Repugner, Resister, Rebecquer.
    \
        Contra aliquem stare. Plaut. Estre vis à vis.
    \
        Aspice contra me. Plaut. A moy, Devers moy.
    \
        Contra, Aduerbium. Terent. Au contraire, De ma part.
    \
        Aliae probabiles videantur, aliae contra. Cic. Au contraire.
    \
        Contra. Iuuenalis. Vis à vis, Au regard.
    \
        Contra ac dicat, pro Aliter quam. Cic. Autrement qu'il ne dit.
    \
        Contra atque in caeteris causis fieri solet. Cic. Autrement que, etc.

    Dictionarium latinogallicum > contra

  • 8 exsecror

    ex-secror, ātus sum, ārī depon. [ sacer ]
    1) проклинать, изрекать проклятия, предавать проклятию (aliquem C и in aliquem L; consilia alicujus Sl; insidias alicujus Pt; e. in caput alicujus L)
    2) торжественно клясться (предавая проклятию того, кто нарушит клятву)
    camus omnis exsecrata civitas H — уйдём все, (о римляне), торжественно поклявшись друг другу (не возвращаться)

    Латинско-русский словарь > exsecror

  • 9 detestor

    dē-testor, ātus sum, ārī depon.
    1) торжественно отрекаться, отказываться (d. sacra AG)
    2) отклонять, удалять, отгонять (querimoniam a se, memoriam rei alicujus C); отвращать ( avertere et detestari omen C)
    3) призывать проклятие (на чью-л. голову) ( pericula L и deorum iram in caput alicujus PJ); проклинать (aliquem Cs; bellorum detestanda memoria VM)
    4) гнушаться, ненавидеть (causam et auctorem cladis T; aliquem tamquam auspicium malum C)

    Латинско-русский словарь > detestor

  • 10 congero

    1.
    con-gĕro, gessi, gestum, 3, v. a., to bear, carry, or bring together, to collect; to prepare, to make, build, heap up, etc. (class. and freq.).
    I.
    Lit.
    (α).
    With acc.:

    undique, quod idoneum ad muniendum putarent,

    Nep. Them. 6, 5:

    congestis undique saccis,

    Hor. S. 1, 1, 70:

    cetera aedificanti utilia,

    Quint. 7, prooem. §

    1: caedi arbores et saxa congeri jubet,

    Curt. 8, 2, 24:

    alimenta undique,

    id. 7, 11, 1:

    frondem,

    id. 8, 10, 17:

    virgulta arida,

    Suet. Caes. 84:

    robora,

    Ov. M. 12, 515:

    arma,

    id. ib. 14, 777:

    tura,

    id. ib. 7, 160; cf.:

    turea dona,

    Verg. A. 6, 224:

    epulas alicui,

    Plaut. Trin. 2, 4, 70 sq.:

    cibaria sibi,

    Hor. S. 1, 1, 32:

    viaticum,

    Cic. Planc. 10, 26:

    divitias sibi fulvo auro,

    Tib. 1, 1, 1:

    opes,

    Plin. 33, 10, 47, § 136:

    congestoque avidum pinguescere corpore corpus,

    Ov. M. 15, 89:

    nemus,

    i. e. wood, Sen. Herc. Fur. 1216; cf.

    silvas,

    id. ib. 506:

    siccā congestā pulvere barbā,

    Prop. 4 (5), 9, 31:

    terram,

    Col. Arb. 3, 6; cf. Dig. 19, 2, 57:

    oscula congerimus properata,

    to join, add one to another, Ov. H. 17 (18), 113.—
    (β).
    With acc., and a designation of place to, at, or in which, etc., any thing is brought or heaped up:

    hasce herbas in suum alvum,

    Plaut. Ps. 3, 2, 34; cf. Ov. M. 6, 651:

    in cellulam patris penum omnem congerebam,

    Ter. Eun. 2, 3, 18:

    laticem in vas,

    Lucr. 3, 1009; cf. id. 3, 936:

    Midae dormienti formicae in os tritici grana congesserunt,

    Cic. Div. 1, 36, 78; cf.:

    in os pueri,

    id. ib. 2, 31, 66:

    excrementa in unum locum,

    Plin. 11, 10, 10, § 25; Suet. Vesp. 5; Sen. Oedip. 870:

    scuta illi (sc. virgini) pro aureis donis congesta,

    Liv. 1, 11, 8; cf. Suet. Ner. 19:

    sestertium millies in culinam,

    to expend, Sen. ad Helv. 10:

    huc amnes vastos congerit tellus,

    Val. Fl. 4, 717:

    Pindo congestus Athos,

    Sen. Herc. Oet. 1153:

    uni (digito anulos),

    Plin. 33, 1, 6, § 25:

    humum corbulae,

    Suet. Ner. 19.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of weapons, missiles, etc., to throw in great numbers, accumulate, shower, etc.:

    lanceas,

    Plin. 9, 6, 5, § 15:

    saxa in caput alicujus,

    Sen. Oedip. 871:

    in ipsum Porum tela,

    Curt. 8, 14, 38:

    congestis telis,

    Tac. A. 2, 11.—Hence, poet.:

    ictus alicui,

    Val. Fl. 4, 307:

    plagas mortuo,

    Phaedr. 4, 1, 11.—
    2.
    To make, build, construct, etc., by bringing or heaping together:

    Echinades insulae ab Acheloo amne congestae,

    Plin. 2, 85, 87, § 201:

    aram sepulcri arboribus,

    Verg. A. 6, 178:

    oppida manu,

    id. G. 1, 256:

    pauperis et tuguri congestum caespite culmen,

    id. E. 1, 69.—So of birds, insects, etc.:

    lucifugis congesta cubilia blattis,

    Verg. G. 4, 243:

    nidum,

    Ser. Samm. 10, 30; and absol. notavi Ipse locum aëriae quo congessere palumbes (sc. nidum), Verg. E. 3, 69; Gell. 2, 29, 5 (cf. the full expression:

    in nervom ille hodie nidamenta congeret,

    Plaut. Rud. 3, 6, 51): apes in alvearium congesserant, Cic. Oecon. Fragm. ap. Charis. p. 82 P.:

    rape, congere, aufer,

    Mart. 8, 44, 9.—
    II.
    Trop.
    A.
    In discourse, to bring, take, or comprise together, to compile (freq. in Quint.):

    operarios omnes,

    Cic. Brut. 86, 297:

    dicta,

    Quint. 6, 3, 5; cf. id. 4, 5, 7:

    argumenta (opp. dissolvere),

    id. 5, 13, 15:

    vana (maledicta),

    id. 7, 2, 34:

    undique nomina plurimorum poëtarum,

    id. 10, 1, 56:

    orationem dierum ac noctium studio,

    id. 12, 6, 5; cf.:

    orationem ex diversis,

    id. 2, 11, 7:

    figuras,

    id. 9, 3, 5: zôê kai psuchê lascivum congeris usque, i. e. you repeat, Mart. 10, 68, 5.—With in:

    ut te eripias ex eā, quam ego congessi in hunc sermonem, turbā patronorum,

    Cic. Brut. 97, 332; so Quint. 4, 3, 3; 9, 1, 25; 9, 3, 39; 10, 5, 23.—
    B.
    To put something upon one in a hostile or friendly manner, to accumulate, heap upon, to impart, ascribe to, to impute, attribute to; constr. class. with ad or in; post-Aug. also with dat. pers.: ad quem di [p. 419] atque homines omnia ornamenta congessissent, Cic. Deiot. 4, 12:

    ne plus aequo quid in amicitiam congeratur,

    id. Lael. 16, 58:

    ingentia beneficia in aliquem,

    Liv. 42, 11, 2; 30, 1, 4:

    congerere juveni consulatus, triumphos,

    Tac. A. 1, 4 fin.; cf.:

    ambitiosae majestati quicquid potuimus titulorum congessimus,

    Sen. Clem. 1, 14, 2; Suet. Calig. 15; id. Aug. 98:

    mortuo laudes congessit,

    id. Tit. 11:

    mala alicui,

    Sen. Contr. 1, 7, 2: meli mou, psuchê mou congeris usque, Mart. 10, 68, 5:

    spes omnis in unum Te mea congesta est,

    Ov. M. 8, 113:

    in unum omnia,

    Cic. Tusc. 5, 40, 117; cf.: iis nihil, quo expleri possit eorum meritum, tributurum populum Romanum, si omnia simul congesserit, Brut. ap. Cic. Ep. ad Brut. 1, 16, 7.—Esp., of crimes, etc.:

    maledicta in aliquem,

    Cic. Phil. 3, 6, 15; cf.:

    congestis probris,

    Suet. Tib. 54:

    quae (crimina) postea sunt in eum congesta,

    Cic. Mil. 24, 64:

    causas alicujus rei in aliquem,

    Liv. 3, 38, 7.— Hence, * congestus, a, um, P. a., lit. brought together; hence, in pregn. signif., pressed together, thick:

    gobio congestior alvo,

    Aus. Mos. 132.—
    * Adv.: congestē, briefly, summarily:

    haec breviter et congeste,

    Capitol. Marc. Aur. 19 fin.
    2.
    con-gĕro, ōnis, m. [1. congero], a thief, Plaut. Truc. 1, 2, 6; cf. Fulg. p. 566, 13: congerones qui aliena ad se congregant; so also 2. gero.

    Lewis & Short latin dictionary > congero

  • 11 defigo

    dē-fīgo, xi, xum, 3, v. a., to fasten down or in; and with especial reference to the terminus, to drive, fix, or fasten into (class.). —
    I.
    Lit.: in campo Martio crucem ad civium supplicium defigi et constitui jubes, Cic. Rab. perd. 4; so,

    tigna machinationibus immissa in flumen,

    Caes. B. G. 4, 17, 4:

    sudes sub aqua,

    id. ib. 5, 18, 3:

    asseres in terra defigebantur,

    id. B. C. 2, 2; Liv. 44, 5:

    verutum in balteo,

    Caes. B. G. 5, 44, 7:

    sicam in consulis corpore,

    to thrust, Cic. Cat. 1, 6; cf.:

    cultrum in corde,

    Liv. 1, 58 fin.:

    tellure hastas,

    Verg. A. 12, 130; cf. id. ib. 6, 652:

    gladium superne jugulo,

    Liv. 1, 25; cf. Ov. M. 13, 436 al.: cruci defiguntur, Varr. ap. Non. 221, 13:

    arborem penitus terrae,

    Verg. G. 2, 290:

    te hodie, si prehendero, defigam in terram colaphis,

    Plaut. Pers. 2, 4, 22 (for which, shortly after, cruci affigere):

    morsus in aurem,

    Plin. 8, 12, 12, § 34:

    clavum percussum malleo in cerebrum,

    Vulg. Judic. 4, 21; Eccles. 12, 11. —
    B.
    Meton. (Causa pro effectu.) To fix, fasten, render immovable (rare):

    defixa caelo sidera,

    Hor. Epod. 17, 5; cf. Ov. M. 11, 76:

    defixere aciem in his vestigiis,

    have fixed them motionless, Tac. Agr. 34; cf.:

    defixi et Neronem intuentes,

    id. A. 13, 16:

    sedeo defixus,

    Plin. Ep. 9, 34, 1:

    me defixum in ora, etc.,

    Prop. 1, 8, 15.—
    C.
    Esp. in phrase, manus defigere, to strike hands, i. e., to close a contract as surety, to pledge one's person, Vulg. Prov. 6, 1; 22, 26.—
    II.
    Trop.
    A.
    In gen., to fix, fasten; to turn intently in any direction:

    virtus est una altissimis defixa radicibus,

    Cic. Phil. 4, 5:

    oculos in vultu regis,

    Curt. 7, 8:

    iratos oculos in te,

    Ov. Am. 2, 18, 15:

    in alicujus possessiones oculos defigere,

    Cic. Phil. 11, 5, 10:

    oculos defigere in terram,

    Quint. 11, 3, 158; Curt. 9, 3.— Absol.:

    oculos,

    to let fall, cast down, Tac. A. 3, 1:

    Aeneas defixus lumina,

    Verg. A. 6, 156:

    animos in ea, quae perspicua sunt,

    Cic. Ac. 2, 15:

    disputare non vaganti oratione, sed defixa in una republica,

    id. Rep. 1, 11; cf.:

    in eo mentem orationemque defigit,

    id. de Or. 3, 8, 31:

    omnes suas curas in reip. salute,

    id. Phil. 14, 5, 13; id. Verr. 1, 3; cf. id. Prov. Cons. 4, 8.—
    B.
    In partic.
    1.
    To strike motionless, sc. with astonishment, etc.; to stupefy, astound, astonish (not freq. till after the Aug. per.):

    utraque simul objecta res oculis animisque immobiles parumper eos defixit,

    Liv. 21, 33; so,

    aliquem,

    id. 3, 47; 6, 40 al.: silentium triste ita defixit omnium animos, ut, etc., Liv. 1, 29.—In the part. perf.:

    dum stupet obtutuque haeret defixus in uno,

    Verg. A. 1, 495; 6, 156; 7, 249; Hor. Ep. 1, 6, 14; Liv. 8, 7; Tac. A. 1, 68; 13, 5 et saep.—
    2.
    Religious t. t.
    * a.
    To declare fixedly, firmly, unalterably:

    QVAE AVGVR VITIOSA, DIRA DEFIXERIT, IRRITA SVNTO,

    Cic. Leg. 2, 8 fin.
    b.
    (Because, in making imprecations, the waxen image of him for whom destruction was to be prepared, or his name written in wax, was stuck through with a needle; cf. Ov. H. 6, 91 sq., and Voss upon Verg. E. 8, 80.) To bewitch, enchant; to curse any thing:

    caput alicujus dira imprecatione,

    Sen. Ben. 6, 35:

    defigi imprecationibus,

    Plin. 28, 2, 4, § 19:

    nomina cerā,

    Ov. Am. 3, 7, 29; cf.:

    DEFIXA NOMINA,

    Inscr. Orell. 3726:

    regis animum Iolchiacis votis,

    Verg. Cir. 376.—
    3.
    To censure, reprove a thing:

    culpam,

    Pers. 5, 16.

    Lewis & Short latin dictionary > defigo

  • 12 dejicio

    dē-jicio, jēcī, jectum, ere [ jacio ]
    1) сбрасывать, сваливать, низвергать (aliquem de ponte in Tiberim C; de saxo L и saxo T; d. aliquem equo V); валить, опрокидывать ( arbores vi ventorum dejectae Dig); разрушать, рушить (d. statuas C; muros L; monumenta templaque H); обрушить ( elatam securim in caput alicujus L)
    5) срубать ( arbores L); отрубать, сносить (d. caput ictu ensis V)
    6) бросать (sortem L, Cs, V); отбрасывать, удалять ( quantum măli de humana condicione C)
    7) очищать (alvum Cato, CC)
    8) отнести, прибить ( navem ad inferiorem partem insulae Cs)
    9) опровергать ( omnia negotia Sen); отвергать, отклонять (senatūs consulta Spart)
    10) опускать, потупить (vultum V, Sen; oculos Q etc.)
    11) уложить, убить (paucis dejectis Cs; d. feras QC)
    13)
    а) свергнуть ( jugum servīle a cervicibus C); согнать, прогнать, отбросить (d. hostes muro Cs)
    б) выбить (praesidium loco munīto H; exercitum ex cartellis L); вытеснить (d. aliquem de agro communi C; de possessione fundi Dig)
    d. de gradu (statu) C — привести в замешательство, выбить из колеи
    14) отвергнуть домогательства, лишить надежды (на что-л.) (d. aliquem aedilitate, praetura C; honore L или de honore C)
    d. aliquem L, C — отклонить чью-л. кандидатуру
    15) отвращать, удалять (d. multum mali de humana condicione C); отводить (d. oculos ab или de aliquo)
    oculos nusquam d. de aliquā re C — не сводить глаз с чего-л.
    si tantulum oculos dejecerimus C — если мы немного отведём взоры, т. е. стоит нам хоть на минуту утратить бдительность
    16) отклонить, отговорить, разубедить (d. aliquem de sententia C)

    Латинско-русский словарь > dejicio

  • 13 consacratus

    consē̆cro (written CONSACRO in Monum. Ancyr. 2, 28; 4, 25; Inscr. Orell. 618 al.; v. infra, P. a.), āvi, ātum, 1, v. a. [sacro], to dedicate, devote something as sacred to a deity (class., esp. in prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Jovi Optimo Maximo,

    Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:

    manubias Martis Musis,

    id. Arch. 11, 27:

    totam Siciliam Cereri et Liberae,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    aedem Tonanti Jovi,

    Suet. Aug. 29:

    tres gladios Marti Ultori,

    id. Calig. 24:

    locum castrorum Neptuno ac Marti,

    id. Aug. 18:

    barbam Capitolio,

    id. Ner. 12: hunc lucum tibi (with dedico), * Cat. 18, 1 al.—
    (β).
    Without dat.:

    quia consecrabantur aedes, non privatorum domicilia, sed quae sacra nominantur, consecrabantur agri... ut imperator agros de hostibus captos consecraret,

    Cic. Dom. 49, 128:

    aram,

    id. ib. 55, 140; 53, 137; id. Har. Resp. 5, 9:

    video etiam consecrata simulacra,

    id. N. D. 3, 24, 61:

    locum certis circa terminis,

    Liv. 1, 44, 4:

    lucos ac nemora,

    Tac. G. 9 fin.:

    agrum Campanum,

    Suet. Caes. 20:

    eam partem domūs,

    id. Aug. 5:

    simulacrum in parte aedium,

    id. Galb. 4 al.:

    locus consecratus,

    a consecrated, holy place, Caes. B. G. 6, 13; 6, 17 al.;

    opp. profanus,

    Cic. Part. Or. 10, 36:

    tuum caput sanguine hoc,

    Liv. 3, 48, 6:

    Gracchi bona,

    id. 43, 16, 10:

    veterem Carthaginem nudatam tectis ac moenibus,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of persons, to elevate to the rank of deity, to place among the gods, to deify:

    Liberum,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; 3, 15, 39; id. Leg. 2, 11, 28; Tac. A. 13, 14; Suet. Tib. 51; id. Ner. 9; id. Calig. 35; * Hor. C. 4, 8, 27 al.:

    Olympiadem matrem immortalitati,

    Curt. 9, 6, 26; 10, 5, 30.—And of animals: videat... cujusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. Leg. 3, 9, 14.—
    2.
    To devote or doom to destruction, to execrate, in laws, vows, and oaths, Cic. Balb. 14, 33 (v. consecratio, II.):

    caput alicujus,

    Liv. 3, 48, 5; Plin. Pan. 64, 3.—And an old formula in declaring war:

    Dis pater, Vejovis, manes... exercitum hostium, urbes agrosque, capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis,

    Macr. S. 3, 9, 10. —
    3.
    To surrender to the vengeance of any one:

    esse (se) jam consecratum Miloni,

    Cic. Har. Resp. 4, 7.—
    II.
    Trop. (most freq. in Cic.).
    A.
    In gen., to devote, dedicate, consecrate.
    (α).
    With dat.:

    qui certis quibusdam sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    (corporis curandi) ars deorum immortalium inventioni consecrata,

    id. ib. 3, 1, 1.—
    (β).
    Absol.:

    cui patriae nos totos dedere et in quā nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus,

    to lay upon the altar of one's country, Cic. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    consecrare opinionem in illo sanctissimo Hercule,

    id. Sest. 68, 143:

    vocabula,

    Quint. 1, 6, 41:

    Herculem modo et Patrem Liberum Consecratae immortalitatis exempla referebas,

    i. e. adduced as instances of deification, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    To hallow, recognize as holy (eccl. Lat.):

    sit Deus nobis non in templis sed in corde consecratus, Lact. de Ira Dei, 23, 28: secum habeat Deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est Dei templum,

    id. 6, 25, 15:

    Deum in nostro pectore,

    Min. Fel. Oct. 32, 2.—
    C.
    To make immortal, immortalize:

    ratio disputandi (sc. Socratis) Platonis memoriā et litteris consecrata,

    Cic. Tusc. 5, 4, 11:

    amplissimis monumentis consecrare memoriam nominis tui,

    id. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 44:

    orator cum jam secretus et consecratus, liber invidiā, famam in tuto collocarit,

    Quint. 12, 11, 7:

    beneficium elegantissimo carmine,

    Val. Max. 1, 7, ext. 3. —Hence, consē̆crātus ( -sā̆cr-), a, um, P. a., consecrated, holy; in sup.: CONSACRATISSIMVS, Inscr. ap. Bellerm. Vig. Rom. Laterc. p. 72, n. 283.

    Lewis & Short latin dictionary > consacratus

  • 14 consecratus

    consē̆cro (written CONSACRO in Monum. Ancyr. 2, 28; 4, 25; Inscr. Orell. 618 al.; v. infra, P. a.), āvi, ātum, 1, v. a. [sacro], to dedicate, devote something as sacred to a deity (class., esp. in prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Jovi Optimo Maximo,

    Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:

    manubias Martis Musis,

    id. Arch. 11, 27:

    totam Siciliam Cereri et Liberae,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    aedem Tonanti Jovi,

    Suet. Aug. 29:

    tres gladios Marti Ultori,

    id. Calig. 24:

    locum castrorum Neptuno ac Marti,

    id. Aug. 18:

    barbam Capitolio,

    id. Ner. 12: hunc lucum tibi (with dedico), * Cat. 18, 1 al.—
    (β).
    Without dat.:

    quia consecrabantur aedes, non privatorum domicilia, sed quae sacra nominantur, consecrabantur agri... ut imperator agros de hostibus captos consecraret,

    Cic. Dom. 49, 128:

    aram,

    id. ib. 55, 140; 53, 137; id. Har. Resp. 5, 9:

    video etiam consecrata simulacra,

    id. N. D. 3, 24, 61:

    locum certis circa terminis,

    Liv. 1, 44, 4:

    lucos ac nemora,

    Tac. G. 9 fin.:

    agrum Campanum,

    Suet. Caes. 20:

    eam partem domūs,

    id. Aug. 5:

    simulacrum in parte aedium,

    id. Galb. 4 al.:

    locus consecratus,

    a consecrated, holy place, Caes. B. G. 6, 13; 6, 17 al.;

    opp. profanus,

    Cic. Part. Or. 10, 36:

    tuum caput sanguine hoc,

    Liv. 3, 48, 6:

    Gracchi bona,

    id. 43, 16, 10:

    veterem Carthaginem nudatam tectis ac moenibus,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of persons, to elevate to the rank of deity, to place among the gods, to deify:

    Liberum,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; 3, 15, 39; id. Leg. 2, 11, 28; Tac. A. 13, 14; Suet. Tib. 51; id. Ner. 9; id. Calig. 35; * Hor. C. 4, 8, 27 al.:

    Olympiadem matrem immortalitati,

    Curt. 9, 6, 26; 10, 5, 30.—And of animals: videat... cujusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. Leg. 3, 9, 14.—
    2.
    To devote or doom to destruction, to execrate, in laws, vows, and oaths, Cic. Balb. 14, 33 (v. consecratio, II.):

    caput alicujus,

    Liv. 3, 48, 5; Plin. Pan. 64, 3.—And an old formula in declaring war:

    Dis pater, Vejovis, manes... exercitum hostium, urbes agrosque, capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis,

    Macr. S. 3, 9, 10. —
    3.
    To surrender to the vengeance of any one:

    esse (se) jam consecratum Miloni,

    Cic. Har. Resp. 4, 7.—
    II.
    Trop. (most freq. in Cic.).
    A.
    In gen., to devote, dedicate, consecrate.
    (α).
    With dat.:

    qui certis quibusdam sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    (corporis curandi) ars deorum immortalium inventioni consecrata,

    id. ib. 3, 1, 1.—
    (β).
    Absol.:

    cui patriae nos totos dedere et in quā nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus,

    to lay upon the altar of one's country, Cic. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    consecrare opinionem in illo sanctissimo Hercule,

    id. Sest. 68, 143:

    vocabula,

    Quint. 1, 6, 41:

    Herculem modo et Patrem Liberum Consecratae immortalitatis exempla referebas,

    i. e. adduced as instances of deification, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    To hallow, recognize as holy (eccl. Lat.):

    sit Deus nobis non in templis sed in corde consecratus, Lact. de Ira Dei, 23, 28: secum habeat Deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est Dei templum,

    id. 6, 25, 15:

    Deum in nostro pectore,

    Min. Fel. Oct. 32, 2.—
    C.
    To make immortal, immortalize:

    ratio disputandi (sc. Socratis) Platonis memoriā et litteris consecrata,

    Cic. Tusc. 5, 4, 11:

    amplissimis monumentis consecrare memoriam nominis tui,

    id. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 44:

    orator cum jam secretus et consecratus, liber invidiā, famam in tuto collocarit,

    Quint. 12, 11, 7:

    beneficium elegantissimo carmine,

    Val. Max. 1, 7, ext. 3. —Hence, consē̆crātus ( -sā̆cr-), a, um, P. a., consecrated, holy; in sup.: CONSACRATISSIMVS, Inscr. ap. Bellerm. Vig. Rom. Laterc. p. 72, n. 283.

    Lewis & Short latin dictionary > consecratus

  • 15 consecro

    consē̆cro (written CONSACRO in Monum. Ancyr. 2, 28; 4, 25; Inscr. Orell. 618 al.; v. infra, P. a.), āvi, ātum, 1, v. a. [sacro], to dedicate, devote something as sacred to a deity (class., esp. in prose).
    I.
    Lit.
    A.
    In gen.
    (α).
    With dat.:

    candelabrum dare, donare, dicare, consecrare Jovi Optimo Maximo,

    Cic. Verr. 2, 4, 29, § 67:

    manubias Martis Musis,

    id. Arch. 11, 27:

    totam Siciliam Cereri et Liberae,

    id. Verr. 2, 4, 48, § 106:

    aedem Tonanti Jovi,

    Suet. Aug. 29:

    tres gladios Marti Ultori,

    id. Calig. 24:

    locum castrorum Neptuno ac Marti,

    id. Aug. 18:

    barbam Capitolio,

    id. Ner. 12: hunc lucum tibi (with dedico), * Cat. 18, 1 al.—
    (β).
    Without dat.:

    quia consecrabantur aedes, non privatorum domicilia, sed quae sacra nominantur, consecrabantur agri... ut imperator agros de hostibus captos consecraret,

    Cic. Dom. 49, 128:

    aram,

    id. ib. 55, 140; 53, 137; id. Har. Resp. 5, 9:

    video etiam consecrata simulacra,

    id. N. D. 3, 24, 61:

    locum certis circa terminis,

    Liv. 1, 44, 4:

    lucos ac nemora,

    Tac. G. 9 fin.:

    agrum Campanum,

    Suet. Caes. 20:

    eam partem domūs,

    id. Aug. 5:

    simulacrum in parte aedium,

    id. Galb. 4 al.:

    locus consecratus,

    a consecrated, holy place, Caes. B. G. 6, 13; 6, 17 al.;

    opp. profanus,

    Cic. Part. Or. 10, 36:

    tuum caput sanguine hoc,

    Liv. 3, 48, 6:

    Gracchi bona,

    id. 43, 16, 10:

    veterem Carthaginem nudatam tectis ac moenibus,

    Cic. Agr. 1, 2, 5.—
    B.
    In partic.
    1.
    Of persons, to elevate to the rank of deity, to place among the gods, to deify:

    Liberum,

    Cic. N. D. 2, 24, 62; 3, 15, 39; id. Leg. 2, 11, 28; Tac. A. 13, 14; Suet. Tib. 51; id. Ner. 9; id. Calig. 35; * Hor. C. 4, 8, 27 al.:

    Olympiadem matrem immortalitati,

    Curt. 9, 6, 26; 10, 5, 30.—And of animals: videat... cujusque generis beluas numero consecratas deorum, Cic. Leg. 3, 9, 14.—
    2.
    To devote or doom to destruction, to execrate, in laws, vows, and oaths, Cic. Balb. 14, 33 (v. consecratio, II.):

    caput alicujus,

    Liv. 3, 48, 5; Plin. Pan. 64, 3.—And an old formula in declaring war:

    Dis pater, Vejovis, manes... exercitum hostium, urbes agrosque, capita aetatesque eorum devotas consecratasque habeatis,

    Macr. S. 3, 9, 10. —
    3.
    To surrender to the vengeance of any one:

    esse (se) jam consecratum Miloni,

    Cic. Har. Resp. 4, 7.—
    II.
    Trop. (most freq. in Cic.).
    A.
    In gen., to devote, dedicate, consecrate.
    (α).
    With dat.:

    qui certis quibusdam sententiis quasi addicti et consecrati sunt,

    Cic. Tusc. 2, 2, 5:

    (corporis curandi) ars deorum immortalium inventioni consecrata,

    id. ib. 3, 1, 1.—
    (β).
    Absol.:

    cui patriae nos totos dedere et in quā nostra omnia ponere et quasi consecrare debemus,

    to lay upon the altar of one's country, Cic. Leg. 2, 2, 5; cf.:

    consecrare opinionem in illo sanctissimo Hercule,

    id. Sest. 68, 143:

    vocabula,

    Quint. 1, 6, 41:

    Herculem modo et Patrem Liberum Consecratae immortalitatis exempla referebas,

    i. e. adduced as instances of deification, Curt. 8, 5, 16.—
    B.
    To hallow, recognize as holy (eccl. Lat.):

    sit Deus nobis non in templis sed in corde consecratus, Lact. de Ira Dei, 23, 28: secum habeat Deum semper in corde consecratum, quoniam ipse est Dei templum,

    id. 6, 25, 15:

    Deum in nostro pectore,

    Min. Fel. Oct. 32, 2.—
    C.
    To make immortal, immortalize:

    ratio disputandi (sc. Socratis) Platonis memoriā et litteris consecrata,

    Cic. Tusc. 5, 4, 11:

    amplissimis monumentis consecrare memoriam nominis tui,

    id. ad Q. Fr. 1, 1, 15, § 44:

    orator cum jam secretus et consecratus, liber invidiā, famam in tuto collocarit,

    Quint. 12, 11, 7:

    beneficium elegantissimo carmine,

    Val. Max. 1, 7, ext. 3. —Hence, consē̆crātus ( -sā̆cr-), a, um, P. a., consecrated, holy; in sup.: CONSACRATISSIMVS, Inscr. ap. Bellerm. Vig. Rom. Laterc. p. 72, n. 283.

    Lewis & Short latin dictionary > consecro

  • 16 adjuro

    ad-jūro, āvi, ātum, āre
    1) присоединить (к чему-л.) клятву, клятвенно уверять, клясться (ещё в чём-л.)
    praeter commune omnium civium jus jurandum, haec adjuraverunt L — сверх общей для всех граждан присяги, они поклялись в следующем
    qui omnia adjurant C — те, которые обещают всё
    a. caput alicujus Ctl — клясться чьей-л. головой
    2) заклинать (per Jovem deosque omnes a. Pl)
    3) настоятельно просить, умолять
    a. aliquem per patrem Lact — умолять кого-л. именем отца

    Латинско-русский словарь > adjuro

  • 17 articulus

    ī m. [demin. к artus II ]
    1) сочленение, сустав ( articulorum dolores C)
    caput alicujus acuto articulo percutere Pt — сильно стукнуть кого-л. по голове
    molli articulo tractare aliquem погов. Q — мягко (ласково) обращаться с кем-л.
    2) член тела, Lcr тж. рука (a. tremens O); преим. палец
    3) бот. узел, колено ( sarmentorum C)
    5) часть, раздел речи, тж. часть предложения
    continuatio verborum articulis membrisque distincta C — связная речь, расчленённая на большие и малые разделы
    6) артикль, грамматический член ( noster sermo articulos non desiderat Q)
    7) момент (подходящий, решающий или поворотный), тж. промежуток времени
    a. austrīnus PM — период, когда дует южный ветер
    in articulo CJ — тотчас же, немедленно
    8) часть, раздел, тж. стадия или ступень
    9) пункт, момент, (главное) обстоятельство ( difficiles necessitatum articuli Amm)
    10) юр. случай, положение (non possunt omnes articuli singillatim legibus comprehendi CJ)
    11) юр. артикул, статья, параграф Dig, CJ

    Латинско-русский словарь > articulus

  • 18 consaucio

    cōn-saucio, āvī, ātum, āre
    2) заражать, отравлять ( mens consauciatur Ambr)

    Латинско-русский словарь > consaucio

  • 19 deturbo

    dē-turbo, āvī, ātum, āre
    1) низвергать, сбрасывать (siatuam C; aliquid de tecto Pl); ломать, сносить ( aedificium C)
    caput alicujus terrae d. V — отрубить кому-л. голову
    2) выбить, сгонять, прогонять (nostros de vallo Cs; hostes ex stationibus L)
    3) лишать (d. aliquem de fortunis omnibus C; deturbari spe и ex magna spe C; d. aliquem possessione C)

    Латинско-русский словарь > deturbo

  • 20 dilido

    dī-līdo, —, —, ere [dis + laedo ]

    Латинско-русский словарь > dilido

См. также в других словарях:

  • admirer — [ admire ] v. tr. <conjug. : 1> • amirer 1360; lat. admirari « s étonner » 1 ♦ Vx Considérer avec étonnement. 2 ♦ (1566) Contempler avec admiration, avoir de l admiration pour (ce qui est beau, grand). ⇒ s enthousiasmer, s extasier, 1.… …   Encyclopédie Universelle

Поделиться ссылкой на выделенное

Прямая ссылка:
Нажмите правой клавишей мыши и выберите «Копировать ссылку»